Оралмандар

Ке?ес ?кіметі ??лап, оны? орнына ??рамында?ы елдер ?з егемендігін алды. Б??-ны? тізіміне 13 мемлекет еніп, Нью-Йоркта туын к?терді. Б?л - д?ние ж?зілік тарихта болы к?рмеген о?и?а. Олар ?здерін к?геннен боса?ан ?озы-??лындай жамырап, ?р?айсысысы ту тіккен мекенін іздеп, к?лікті-к?ліксіз ш?бап келіп жатты. Б?л бір ?лкен нау?ан болатын.

ХХ ?асырды? кереметі бол?ан эволюциялы? жолмен демократиялы? жа?ару-акпарат к?зіне айналды. Интеграция процессі тасып, жат?ан ?зендей болып, ары к?шкен бері келген к?бейді. ?р ?лтты? ?з ша?ыра?ына бойы, ?з т?ріне ая?ы, ?з асына аузы тиіп, м?з-мейрам к?й кешті.

Т?уелсіз ел болып, есімізді жиып, ?з туымызды? желбіреген ал?аш?ы жылдарда-а? жат жердегі а?айын ел жа??а ?арап еле?дей ??ла?тарын т?рді. ?зіні? тарихи Отанын таба баста?ан ?зге ?лттар секілді шет елдегі ?аза?тар да тарихи Отанына оралды. Б?л ??былыс ?лі де жал?асын табуда.

«Репатриация» дегеніміз - шетел территориясында ?мір с?ріп жат?ан отан-дастарымызды? ?зіні? тарихи Отанына оралуы. 1997 ж. ?абылдан?ан «Халы?ты? к?ші-?он туралы» за?ында ал?аш рет шеттен келген отандастарымыз?а оралман аны?тамасы ?олданылды. Б?л за?да айтыл?андай: «Репатриант (оралман) – жалпы саяси ?у?ын-с?ргін актілері за?сыз реквизициялау, к?штеп ?жымдастыру, ізгілікке жат – ?зге де іс-?рекеттер салдарынан тарихи отанынан тыс?ары жерге ?уыл?ан ж?не азаматты?ынан айрыл?ан, ?аза?стан Республикасына т?ра?ты т?ру ма?сатымен ерікті т?рде ?оныс аудар?ан байыр?ы ?лт адамы, сондай-а? оны? ?рпа?тары». Ал 2003 ж. наурызда «Халы?ты? к?ші – ?он туралы» за??а ?згерістер мен толы?тырулар енгізіліп, За?ны? 1-бабына с?йкес оралман дегеніміз ?лты ?аза?, азаматты?ы жо?, ?аза?станда т?ра?ты мекендеуге келген шетелдіктер болып табылады. Репатриация процесіні? ?аза?стан Республикасына ?ажеттілігі: біріншіден, репатриация процесі еліміздегі демографиялы? ахуалды ?алпына келтіруге ж?не этникалы? балансты ?згертіп, к?ші-?он шы?ынын толтырып, ?ткен жылдарда?ы этнодемографиялы? с?йкессіздікті ?алпына келтіреді; екіншіден тарихи шынды?ты орнатып, ?лтты? бірігейлікті са?тауда?ы ма?ызды ?адам болып табылады; ?шіншіден дамы?ан нары?ты? ?атынастар мен ?зге ?лт арасында ?мір с?рген отандастарымызды? бейімделу т?жірибесі ?аза?станды?тарды? экономикалы? менталитетіні? модернизациялануына ?сер ету м?мкіндігіні? болуы. Т?ртіншіден, шетел ?аза?тарыны? ?айма?ы б?зылма?ан ?аза? тілі, ?дет-??рып пен м?дениетті са?тауы, ?лтымызды? рухани байлы?ына ?лкен ?лес ?осуы, сондай-а? репатриация ?лтты? идеяны? ??рамдас б?лігі ретінде ?сынылады.

Бая?ы заманны? нау?анды кезе?дері – аласапыран жылдарда, ?анды шай?астарда жергілікті ?кімдерді? ?ыстауымен елін, жерін тастап кеткендер болып табылады.
Босып, жер ауып кете берген. С?йтіп сонау ?збекстан, Мон?олия, ?ытай, Ресей, Туркия, Арабстан, Ау?анстан, Иран т.б. алыс елдерге дейін барып жеткені белгілі.
Бар?ан жерлерінде ел болып, етек жайып сі?ісіп кеткен. Ал халы?тар ?з егемендігін ал?ан со?, т?п мекеніне ?айта оралып жат?ан ж?ні бар.
Оралмандарды? ?аза?стан ?о?амына тездетіп кірігіп кетулері ?шін Ма??ыстау облыстарында бейімдеу ж?не кіріктіру орталы?тары ашылды. Б?л орталы?тарда ???ы?ты? м?селелер, мемлекеттік тілді, ?ажет бол?ан жа?дайда орыс тілін ?йрету ба?ытында тегін а?ыл-ке?естер беріледі, к?сіби даярлау, ?айта даярлау ж?не біліктілікті арттыру ж?мыстары ж?зеге асырылады. Оны? сыртында, ?рбір облыста оралмандарды? елге келгеннен кейінгі ал?аш?ы уа?ыттарда т?ра т?руларына жа?дай ту?ызатын уа?ытша орналастыру орталы?тары бар. ?олданыста?ы за?намалар?а с?йкес жергілікті ат?ару органдары оралмандарды тегін медициналы? ж?рдемні? кепілді к?лемімен ?амтамасыз етеді, м??таждар?а мектептер мен балаба?шалардан, ?леуметтік ?ор?ау мекемелерінен орындар беріледі, жеке т?р?ын ?й саламын ж?не ?ндіріспен айналысамын деушілерге м?мкіндігіне ?арай жер телімдері б?лінеді. Оларды? ?аза?станда т?ра?ты т?рулары ж?не ?аза?стан азаматты?ын алулары ?шін ?арапайымдатыл?ан процедуралар ?арастырыл?ан.
К?ші-?онны? жиілеуі ?аза?станды? ?о?амны? ал?а басуын, халы?ты? ?л-ау?атыны? жа?саруына байланысты ж?ретіндігі белгілі. Кез келген мемлекетте к?шіп келушілерді? к?шіп кетушілерді? санынан басым бол?анды?ы ол мемлекетті? к?шіп-?он?а жа?ымдылы?ыны? д?лелі, б?л миграциялы? ?рдісі ?леуметтік-экономикалы? дамуы, ?мірді? даму де?гейінде негізделетіні аны?.
Осы орайда оралмандарды орналастыру м?селесін шешу ма?сатында ?аза?станда «Н?рлы к?ш» ба?дарламасы ?абылданып, ол бойынша жекелеген т?р?ын ?йлер ?ана емес, сонымен бірге б?тіндей бір ауылдарды? т?р?ызыл?анын да айта кеткен орынды. ?аза?станды шынымен елім-жерім деп келгендер м?мкіндіктерінше осындай игіліктерді пайдаланып, елімізді? т?рлі ??ірлерінде е?бек етіп, жап-жа?сы ?мір с?ріп жатыр.
Сонымен ?атар кезінде елінен, мекенінен айырыл?ан ?з Отанына ?айта оралып жат?ан бір мезетте осы к?нге дейін ?з елінде ?мір с?ріп ж?ргендер алыс елдерге кетіп барады. М?мкін жылдар ?тіп, ата-мекенін а?сап олар да ?айта оралар......
Демократия ке? ??лаш жайып келе жат?ан мына заманда миграциялы? процесс та?ы да ?ркен жайды. Оралмандар да ?о?амымызды? мы?ты ?айраткерлері азаматтары болып отыр. .

Автор: Айдос

Уважаемые пользователи. Данный материал публикуется в рамках конкурса "Мне не все равно!"
Специальный приз конкурса присуждается по итогам голосования посетителей сайта (голосовать могут только пользователи, которые имеют не менее 50 комментариев на сайте). Поставьте оценку материалу. Внимание, при подсчете все баллы будут суммироваться