2023 жылы ұялы байланыс 8-50% қымбаттады

Агенттікке тарифтердің өсуіне және талап етілмеген қызметтерді таңуға 2022 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін 200-ден астам шағым түскен. Байланыс қызметтерін тұтынушылардың шағымдарын біз жан-жақты қаралып, талданады, дейді агенттік өкілі. Оның айтуынша, заңнамада көзделген монополияға қарсы органның ден қою шараларын іске асыру процестері көбінесе соттарда талқылау себебінен кешіктіріледі. Мысалы, «Қазақтелеком» АҚ Агенттіктің ұялы байланыс тарифтерінің өсу себептерін негіздеуге қатысты сұрауына шағым түсірді. Сондай-ақ, «Кселл» АҚ заңнамада көзделген баға мониторингін жүргізу шеңберінде Агенттіктің Алматы қаласы бойынша департаментінің сұрау салуына шағымданды. Осыған байланысты мониторинг тоқтатылған.

Бір қызығы, Операторлар өз қызметтерінің бағасын көтеру туралы Агенттікке хабарлауға міндетті емес, тек бір ай ішінде қызмет тұтынушыларын ескертуге міндетті. Егер ұялы байланыс операторларының заңбұзушылықтары расталса, заңнамада әкімшілік жауапкершілік көзделген. ӘҚБтК-нің 159-бабына сәйкес, нарық субъектілерінің өзінің үстем немесе монополиялық жағдайын монополиялық жоғары бағаларды белгілеу, ұстап тұру арқылы теріс пайдалануы ірі кәсіпкерлік субъектілеріне – бір ішінде жыл монополистік қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алынған монополиялық кірісті тәркілей отырып, монополиялық қызметті жүзеге асыру нәтижесінде алынған табыстың (кірістің) бес пайызы мөлшерінде біреуден айыппұл салуға әкеп соғады.

Бұған дейін Агенттік азаматтардың өтініштерін пысықтау аясында байланыс операторлары тарифтік жоспарда енгізілген қызметтер көлеміне (интернет-трафикті
ұлғайту, әртүрлі бағыттарға минуттар және т.б.) абоненттер сұрамаған шағын ғана өзгерістер енгізгенін анықтаған болатын. Бұл ретте тарифтік жоспардың құны бір мезгілде көтерілді. Мысалы, Агенттіктің бір ғана Алматы қаласы бойынша департаментінің атына 2022 жылдың соңында тарифтік жоспардағы қызметтер көлемінің өзгеруіне және олардың құнының бір мезгілде ұлғаюына қатысты 30-дан астам шағым түсті.

Сондықтан азаматтардың шағымдарын қарап, Агенттіктің бастамасы бойынша Министрлік байланыс қызметтерін көрсету қағидаларына, негізделген шығындар негізінде Тарифтердің өзгеруін қоспағанда, ұялы байланысқа арналған тарифтік жоспарлардың шарттарын өзгертуге тыйым салуды белгілеу, сондай-ақ байланысқа Интернет желісіне қол жеткізу қызметіне тарифтерді көтеруге, абоненттің келісімінсіз тарифтік жоспарға енгізілген қызметтер көлемінің өзгерту тыйым салуды туралы тұтынушылардың құқықтарын қорғауға бағытталған бірқатар басқа да нормалар өзгерістер енгізді.

Бұл ретте, ұялы байланыс операторлары қазір соттарда байланыс қызметтерін көрсету ережелерінің қабылданған нормаларына қарсылық білдіруде.

Қандай шаралар алынуда? 2022 жылы Мемлекет басшысы қол қойған «Қазақстан Республикасында бәсекелестікті қорғау мен дамытудың 2022-2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын бекіту туралы» Жарлыққа сәйкес еншілес ұялы операторларды кезең- кезеңімен «Қазақтелеком» АҚ компаниялар тобын монополиясыздандыру көзделген.

Бүгінгі таңда Үкімет осы бағыт бойынша белгілі бір жұмыс жүргізуде. Сонымен қатар, Қазақтелекомның монополиясыздандыру жөніндегі жұмысы белгісіз мерзімге созылып жатыр. Өз кезегінде, Агенттік биыл министрлікпен бірлесіп телекоммуникация нарығындағы бәсекелестікті дамыту жөніндегі Жол картасын қабылдады, оған мемлекеттің нарықтағы қатысу үлесін төмендету жөніндегі іс-шара енгізілді.

Сондай-ақ, ағымдағы жылы агенттік байланыс нарығында бәсекелестікті дамыту жөніндегі Жарлықтың жобасын әзірледі. Естеріңізге сала кетейік, 11 шілдеде Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Астананы дамыту мәселелері жөніндегі кеңесте Елордадағы ұялы байланыстың нашарлығына ерекше тоқталды. Бұған жауап ретінде министр Мусин байланыс сапасының нашарлығына «Тарифтердің арзандығы» себеп екенін мәлімдеді. Ол президентке халықтың үнемі интернетке байланып отыратынын, сәйкесінше, жүктеменің жоғары екенін айтып ақталды. Мусиннің Астанадағы «арзан» интернетке қатысты мәлімдемесінен кейін бүкіл Қазақстан бойынша ұялы байланыс операторларының тарифтерінің өсетіні белгілі болды.